| egzamin |
| Niepełnosprawność ; jest to trwała lub okresowa niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu w szczególności powodująca niezdolność do pracy. Definicja ta jest zawarta w ustawie z 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Osoby niepełnosprawne obejmują : 1. Legitymujące się orzeczeniem o zaliczeniu do jednego z trzech stopni niepełnosprawności (powyżej 16 roku życia) Wyróżniamy trzy stopnie niepełnosprawności znaczny umiarkowany i lekki . w każdym z tych stopni występuje naruszona sprawność organizmu. Stopień znaczny; osoba jest niezdolna do pracy albo zdolna do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymaga w celu pełnienia ról społecznych stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji (bez pomocy innych osób nie ma możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych takich jak samoobsługa, poruszanie się i komunikacja). Stopień umiarkowany ; osoba jest niezdolna do pracy albo zdolna do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymaga czasowej albo częściowej pomocy innej osoby w celu pełnienia ról społecznych. Stopień lekki ; występuje w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu z osobami z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną lub ograniczenie w pełnieniu ról społecznych które dadzą się skompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne środki pomocnicze lub techniczne 2. Legitymujące się orzeczeniem o zaliczeniu do osób niepełnosprawnych (poniżej 16 roku życia) W przypadku osób które nie ukończyły 16 roku życia nie ma stopni niepełnosprawności a niepełnosprawność występuje wówczas gdy występuje naruszenia sprawności fizycznej lub psychicznej o przewidywanym czasie trwania powyżej 12 miesięcy z powodu wady wrodzonej długotrwałej choroby lub naruszenia organizmu co powoduje konieczność zapewnienia całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobom w danym wieku. O niepełnosprawności orzekają w tym przypadku powiatowe zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności jako organy I instancji oraz wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności jako organy II instancji. Od orzeczenia zespołu wojewódzkiego przysługuje prawo odwołania do sądu rejonowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. 3. Osoby uznane za całkowicie lub częściowo niezdolne do pracy w rozumieniu odrębnych przepisów. Trzecia grupa osób osoby te legitymują się o niezdolności do pracy wydanym przez orzecznika ZUS i tak całkowitą niezdolność do pracy i niezdolność do samodzielnej egzystencji albo wyłącznie niezdolność do samodzielnej egzystencji traktuje się na równi ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Całkowitą niezdolność do pracy traktuje się na równi z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności . częściową niezdolność do pracy traktuje się na równi z lekkim stopniem niepełnosprawności. Rehabilitacja zawodowa i społeczna Rehabilitacja społeczna osób niepełnosprawnych ma sprzyjać ich uczestnictwu w życiu społecznym poprzez wyrabianie zaradności i pobudzanie aktywności, likwidacją barier w tym architektonicznych i transportowych oraz kształtowanie w społeczeństwie właściwych postaw i zachowań sprzyjających integracji z osobami niepełnosprawnymi. Rehabilitacja zawodowa ma sprzyjać uzyskaniu i utrzymaniu odpowiedniego zatrudnienia i polega na korzystaniu z pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego i dworactwa zawodowego. Rehabilitację zawodową i społeczną realizują warsztaty terapii zajęciowej i turnusy rehabilitacyjne. Warsztat terapii zajęciowej jest to placówka wyodrębniona organizacyjnie i finansowo która stwarza osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy możliwości rehabilitacji zawodowej i społecznej w zakresie pozyskania lub przywrócenia umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia. Odbywa się to przy zastosowaniu technik terapii zajęciowej na podstawie indywidualnego programu rehabilitacji którego wykonanie podlega okresowej ocenie. Warsztaty mogą być organizowane przez fundację, stowarzyszenia lub inne podmioty. Turnus rehabilitacyjny ; jest to forma aktywnej rehabilitacji połączona z elementami wypoczynku której celem jest poprawa psychofizycznej sprawności oraz rozwijanie umiejętności i zainteresowań uczestników. Turnusy są organizowane wyłącznie na terenie kraju trwają co najmniej 14 dni w trybie stacjonarnym lub niestacjonarnym a zorganizowana grupa powinna liczyć co najmniej 20 osób. Wojewoda prowadzi rejestr organizatorów turnusów. Uprawnienia osób niepełnosprawnych: 1. Uprawnienia dla niepełnosprawnych bezrobotnych ; prawo do korzystania z usług i instrumentów rynku pracy 2. Prawo do otrzymania środków jednorazowo na podjecie działalności gospodarczej na podstawie umowy ze starostą w wysokości do 15; krotności przeciętnego wynagrodzenia 3. Prawo do wydzielenia lub zorganizowania odpowiedniego stanowiska pracy z podstawowym zapleczem socjalnym jeżeli osoba zatrudniona w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej utrąciła zdolność do pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku. 4. Uprawnienia związane z czasem pracy ; czas pracy osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Ponadto występuje zakaz pracy w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej ; powyższe ograniczenia nie znajdują zastosowania przy pilnowaniu oraz jeżeli na wniosek niepełnosprawnego lekarz wyrazi zgodę na dłuższą pracę Niepełnosprawni mają prawo do dodatkowej przerwy wliczanej do czasu pracy w wymiarze 15 minut na wypoczynek lub gimnastykę usprawniającą. 5. Prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego dla niepełnosprawnych w stopniu znacznym lub umiarkowanym w wymiarze 10 dni roboczych pod warunkiem że osoba ta nie korzysta z dodatkowego urlopu wynikającego z odrębnych przepisów. 6. Osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mają prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia : a) Celem wzięcia udziału w turnusie rehabilitacyjnym raz w roku do 21 dni b) W celu wykonania badań specjalistycznych lub zabiegów leczniczych jeżeli nie można ich wykonać poza godzinami pracy. Zakłady aktywności zawodowej i zakłady pracy chronionej Przyznanie takiego statusu następuje na podstawie decyzji wojewody. Pracodawca może uzyskać status zakładu pracy chronionej jeżeli : 1. Prowadzi działalność gospodarczą przez co najmniej 12 miesięcy 2. Zatrudnia nie mniej niż 25 osób w przeliczeniu na pełne etaty 3. Przez okres co najmniej 6 miesięcy osiągnął wskaźniki zatrudnienia osób niepełnosprawnych procentowo oznaczone w ustawie 4. Obiekty i pomieszczenia zakładu pracy są dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych 5. Jest zapewniona opieka medyczna i usługi rehabilitacyjne 6. Wystąpił z wnioskiem o nadanie takiego statusu Zakłady aktywności zawodowej są to jednostki wyodrębnione organizacyjnie i finansowo utworzone przez gminę powiat fundację lub stowarzyszenie których zadaniem jest rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych która spełnia następujące warunki: 1. Co najmniej 70 % ogółu zatrudnionych stanowią osoby niepełnosprawne w szczególności skierowane do pracy przez powiatowy urząd pracy mające stopień znaczny lub umiarkowany 2. Obiekty i pomieszczenia są dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych 3. Występuje opieka i usługi rehabilitacyjne 4. Uzyskane dochody są przeznaczone na zakładowy fundusz aktywności 5. Pozytywna opinie wydał starosta Państwowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych; jest to państwowy fundusz celowy wyposażony w osobowość prawną nadzorowany przez Ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego którego przychodami są m.in. wpłaty dokonywane przez pracodawców. Wydatkowanie środków funduszu następuje z uwzględnieniem zadań wynikających z ustawy. Organami funduszu są rada nadzorcza i zarząd. Ubezpieczenia społeczne Ubezpieczenia społeczne są rodzajem ubezpieczeń obok ubezpieczeń gospodarczych które dzielą się na majątkowe i osobowe oraz ubezpieczenia zdrowotnego które uprawnia do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej. Ubezpieczenia społeczne są częścią szeroko pojmowanego zabezpieczenia społecznego obywateli dzielą się na: 1. Ubezpieczenia emerytalne; gdzie ryzykiem chronionym jest starość czyli dożycie określonego wieku 2. Ubezpieczenie rentowe które dotyczy niezdolności d pracy o charakterze trwałym lub okresowym 3. Ubezpieczenie chorobowe gdzie ryzykiem chronionym jest przejściowa (czasowa) niezdolność do pracy oraz macierzyństwo 4. Ubezpieczenie wypadkowe gdzie ryzykiem chronionym jest wypadek lud choroba zawodowa Wszystkie cztery rodzaje ubezpieczeń są obowiązkowe dla pracownika czyli osoby pozostającej w stosunku pracy. Jeżeli występuje inny tytuł do ubezpieczenia np. umowa cywilno; prawna lub działalność gospodarcza to wówczas niektóre z tych ubezpieczeń mają charakter obowiązkowy a niektóre dobrowolny. Sens ubezpieczeń społecznych opiera się na istnieniu składki. Składka jest świadczeniem odpłatnym bezzwrotnym celowym i przymusowym. Jest ceną gwarancji ubezpieczeniowej. Przymusowość oznacza że ściągalność składki odbywa się na takich zasadach jak podatków i innych obciążeń publiczno prawnych tj. w trybie egzekucji administracyjnej . celowość oznacza obowiązek przeznaczenia składki na wypłatę świadczeń. Odpłatność że świadczenie przysługuje za składkę. Bezzwrotność polega na tym że składka nie podlega zwrotowi choćby nie zaistniało ryzyko i w konsekwencji nie doszło do wypłaty świadczenia. Wykład IV Ubezpieczenie emerytalne wynosi 19,52 %: - pokrywana po 1/2; przez pracownika i przez pracodawcę po 9,76 % z tej części pracowniczej 3,5% kierowane jest do OFE Składka na ubezpieczenie rentowe (jest najczęściej zmienianą składką) ; 6,00 % pokrywana przez pracodawcę 4,5 % i pracownika 1,5% Ubezpieczenie chorobowe (niezdolność do pracy przymusową i macierzyństwo) 2,45% w całości pokrywane ze środków pracownika Ubezpieczenie wypadkowe ; od 0,4 do; 8,12 % w całości pokrywa pracodawca ( nie jest jednolita dla wszystkich bo jest różny stopień wypadków / wypadkowość przy pracy) Metody finansowania świadczeń z ubezpieczenia społecznego : 1. Metoda repartycyjna 2. Metoda kapitałowa Metoda repartycyjna; opiera się na istnieniu nie pisanej umowy społecznej zgodnie z którą pokolenie obecnie pracujących utrzymuje obecnych świadczeniobiorców tj. emerytów i rencistów w celu podtrzymania obietnicy z której oni też się kiedyś wywiązali. Przejawem tej metody jest emerytura z I filaru ZUS-owskiego. Pierwszą ważną zaletą tej metody jest : - bezpieczeństwo socjalne - odporność na inflacje i kryzysy gospodarcze - Odporność na wpływy czynników politycznych - humanitarny charakter Wady tej metody: jedyną wadą która łączy w sobie wiele elementów ; nie napędza rozwoju gospodarczego jest przestarzała w swojej konstrukcji. Metoda kapitałowa opiera się na założeniu ze składki na ubezpieczenie są gromadzonei lokowanie na odrębnych kontach podlegają inwestowaniu a ich suma zależy od trafności inwestycji oraz koniunktury gospodarczej. Przejawem tej metody kapitałowej jest emerytura z II filaru z OFE. Podstawową zaletą metody kapitałowej jest pobudzanie wzrostu gospodarczego a jej główną wadą ryzyko. Podmioty wykonujące zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych. 1. Zakład Ubezpieczeń Społecznych 2. Otwarte Fundusze Emerytalne 3. Zakłady Emerytalne 4. Płatnicy składek Obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym 1. Ubezpieczenie emerytalno; rentowe ; można mu podlegać obowiązkowo albo dobrowolnie. Obowiązkowo tym ubezpieczeniom podlegają: a) Pracownicy z wyłączeniem prokuratorów b) Chałupnicy c) Członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych d) Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia chyba że są uczniami szkół lub studentami do 26 roku życia e) Posłowie i senatorowie f) Duchowni g) Żołnierze niezawodowi pełniący czynną służbę wojskową h) Osoby pobierające zasiłek macierzyński oraz korzystające z urlopu wychowawczego Dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu podlegają: a) Małżonkowie pracowników skierowanych do pracy w placówkach dyplomatycznych zagranicą b) Studenci jeżeli nie podlegają tym ubezpieczeniom z innego tytułu c) Alumni seminariów duchownych do 25 roku życia d) Posłowie i senatorowie do parlamentu europejskiego wybrani w Polsce Ubezpieczenie chorobowe ; krąg osób podlegających temu ubezpieczeniu można podzielić na trzy grupy: 1. Obowiązkowo objętych tym ubezpieczeniem należą do nich: a) Pracownicy z wyjątkiem prokuratorów b) Członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych c) Osoby odbywające służbę zastępczą 2. Objęci dobrowolnie temu ubezpieczeniu należą do nich: a) Chałupnicy b) Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia c) Osoby prowadzące pozarolnicza działalność gospodarczą d) Duchowni 3. Wyłączeniu z ubezpieczenia chorobowego; ponieważ nie grozi im ryzyko utraty dochodu z powodu niezdolności do pracy a) Osoby pobierające zasiłek macierzyński b) Korzystający z urlopu wychowawczego Ubezpieczeniu wypadkowemu nie można podlegać z podziałem na obowiązkowe i dobrowolne ponieważ albo mu się podlega albo jest się z niego wyłączonym. Ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu. Poza ubezpieczeniem wypadkowy znalazły się osoby których nie mogą dotknąć następstwa wypadku przy pracy lub choroby zawodowej: a) Bezrobotni pobierający zasiłek dla bezrobotnych b) Chałupnicy c) Żołnierze niezawodowi pełniący czynną służbę wojskową d) Osoby pobierające zasiłek macierzyński e) Korzystający z urlopu wychowawczego f) Osoby które podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu ale dobrowolnie Fundusz Ubezpieczeń Społecznych jest to Państowoy Fundusz Celowy w celu realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych którego dysponentem jest ZUS. Podstawowymi wydatkami tego funduszu jest finansowanie świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego i wypadkowego. Struktura Funduszu: 1. Fundusz emerytalny; są finansowane emerytury 2. Fundusz rentowy- są finansowane różnego rodzaju renty 3. Fundusz chorobowy; są finansowane świadczenia związane z chorobą i macierzyństwem 4. Fundusz wypadkowy ; są finansowane świadczenia związane z wypadkami przy pracy i chorobami zawodowymi 5. Fundusze rezerwowe; mają uzupełnić niedobory tych wcześniejszych funduszy a) Jeden fundusz jest wspólny dla Fundusz rentowy i chorobowy b) Drugi dla funduszu wypadkowego Dla funduszu emerytalnego został utworzony specjalny fundusz poza funduszami rezerwowymi i nosi nazwę Funduszu Rezerwy Demograficznej. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ; jest to państwowa jednostka organizacyjna wyposażona w osobowość prawną nadzorowana przez Ministra Właściwego ds. zabezpieczenia społecznego którego struktura obejmuje centralę oraz terenowe jednostki organizacyjne. Do zadań ZUS-u należą w szczególności: 1. Realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych ; ustalanie obowiązku ubezpieczeń, uprawnień do świadczeń ich wypłata, wymiar i pobór składek na ubezpieczenia. 2. Prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek. 3. Prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i kont płatników składek 4. Orzecznictwo realizowane przez lekarzy orzeczników oraz komisje lekarskie 5. Zarządzanie środkami funduszów ubezpieczeń społecznych 6. Kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy 7. Prowadzenie prewencji rentowej Struktura ZUS-u obejmuje: - prezesa który kieruje działalnością zakładu i reprezentuje go na zewnątrz, - zarząd który składa się z prezesa i od 2 do 4 osób który kieruje działalnością zakładu w zakresie nie -zastrzeżonym dla prezesa - oraz Rada Nadzorcza powoływana na 5- letnią kadencję przez Prezesa Rady Ministrów. Świadczenia z ubezpieczenia społecznego: 1. Ubezpieczenie emerytalne a) Emerytury 2. Ubezpieczenie rentowe: a) Trwała lub długotrwała niezdolność do pracy: - renta z tytułu niezdolności do pracy - renta szkoleniowa b) utrata żywiciela: - renta rodzinna - zasiłek pogrzebowy Dodatki do emerytur |