| egzamin |
| wrzucam pierwszy wykład od p. Dr w oczekiwaniu, że jakaś dobra dusza wrzuci następne wykłady Polityka Społeczna i systemy ubezpieczeń wykład I Podstawowe kierunki polityki społecznej w zakresie zabezpieczenia społecznego obywateli. Definicja polityki społecznej: To szeroko pojmowane działania państwa skierowane do różnych grup społecznych celem zabezpieczenia ich potrzeb materialnych i niematerialnych w różnych sferach. Obejmuje następujące zagadnienia: - ubóstwo rozumiane jako brak środków do życia i możliwości zaspokojenia nawet podst. Potrzeb, -niepełnosprawność, -bezrobocie, -problemy rodzinne, -sprawy mieszkaniowe, -bezdomność, Polityka społeczna obejmuje zagadnienia społeczne w tym patologie. Powstała na przełomie XVII I XIX w. A jej twórcą był Charies Foriet W działalności państwowej pojawiła się w Prusach za czasów Bismarka czyli nauce niemieckiej. W Polsce należy ją łączyć z działalnością Stanisława Stasica, a w 1921r. powstał w Warszawie Instytut Gospodarstwa Społecznego. Pojawienie się polityki społecznej zrodziło problem i pytanie czy człowiek powinien sam dbać o siebie i zaspokajać swoje potrzeby – zgodnie z koncepcją liberalną czy też może i powinien liczyć na pomoc państwa, a jeżeli tak to w jakim zakresie zgodnie z koncepcja humanitarną inaczej opiekuńczą a tzw. socliberalną. Polityka społeczna ma charakter perspektywny ponieważ obejmuje różne dziedziny. Politykę zatrudnienia i płac, mieszkaniową, oświatową, kulturalną, ludnościową, rodzinną, zabezpieczenia społecznego, kultury i wypoczynku, ochrony środowiska, zwalczanie patologii społecznej. Wszystkie te obszary są związane z realizacją polityki gospodarczej państwa, ponieważ stanowią częś jego wydatków. Najważniejszymi organizacjami w zakresie polityki społecznej są: Rada Społeczno Gospodarcza, ONZ, Międzynarodowa Organizacja Pracy, UNESCO, UNICEF, HHO, Międzynarodowy Bank Budowy i Rozwoju, Centrum Narodów Zjednoczonych ds. osiedli ludzkich Habitat Z pośród aktów prawa międzynarodowego należy wymienić deklarację Filadelfijską 1944r, Konwencję i zalecenia Międzynarodowej Organizacji Pracy Kartę Narodów Zjednoczonych 1945r. Europejska Karta Społeczna 1961r. Zrewidowana Europejska Karta Społeczna 1996r. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka 1948r. Europejski Kodeks o Zabezpieczeniach Społecznych 1972r. Europejska Konwencja o statusie prawnym Pracowników Migrujących 1977r. Europejska Karta Samorządu Terytorialnego 1985r. 2) Podstawowe źródła prawa w zakresie zabezpieczenia społecznego A. Deklaracja Filadelfijska 1944r. Celem deklaracji było potwierdzenie podstawowych zasad na których opiera się działalnośc MOP – poczytac! Zasady te są następujące: - praca nie jest towarem, - wolność słowa i stowarzyszeń są zasadnicze dla trwałego postępu, - nędza gdziekolwiek stanowi zagrożenie dla dobrobytu, Z nieubłagalną siłą należy prowadzić wojnę przeciwko niedostatkowi w każdym kraju oraz przez ciągły i zgodny międzynarodowy wysiłek w którym przedstawiciele pracowników i pracodawców, ciesza się nowym statusem, łączą w swobodnej dyskusji i demokratycznej wizji promowania powszechnego dobrobytu. MOP – zobowiązała się do popierania programów które mają na celu osiągnięcie: 1) Podniesienie standardów życia i pełnego zatrudnienia 2) Zatrudniania pracowników w zawodach w których mogą osiągnąć satysfakcję w pełni wykorzystując swoje umiejętności, spełnienie się przez co wnosząc wkład do wspólnego dobrobytu 3) Zabezpieczenia dla wszystkich osób możliwości przemieszczania się w tym migracji z powodu pracy 4) Polityki dotyczącej warunków pracy i płacy obliczanej na sprawiedliwy podział owoców postępu dla wszystkich oraz minimalnego wynagrodzenia dla wszystkich zatrudnionych 5) Efektywnego korzystania ze współpracy pracowników z pracodawcami w celu osiągnięcia zamierzeń społecznych i gospodarczych 6) Poszerzenie działań w zakresie zabezpieczenia socjalnego oraz opieki medycznej 7) Właściwej ochrony zdrowia i życia pracowników we wszystkich zawodach 8) Środków dla ochrony dzieci i macierzyństwa 9) Środków do właściwego wyżywienia, mieszkania oraz możliwości odpoczynku i kultury 10) Zapewnienia równości w kształceniu się i możliwości zdobywania zawodu B. Konwencje 102 MOP 1952r. dotycząca minimalnych norm zabezpieczenia społecznego, Zgodnie z V cz. Konwencji każde państwo które związane jest z nią treścią, powinno zapewnic osobom chronionym, udzielenie świadczeń na starosc, prawodawstwo powinno obejmowac ochroną przypadki przeżycia ponad ustalony wiek który nie powinien przekraczac 65 lat. Istnieje możliwośc ustalenia wyższego wieku przez właściwe władze publiczne ze względu na zdolnośc do pracy starszych w danym kraju. Ustawodawstwo krajowe przewiduje dal osób które mają prawo do świadczeń, zawieszenie ich wypłaty lub obniżenie świadczenia jeżeli zarobki tych osób lub inne określone dochody przekroczą ustaloną wysokośc. Świadczenia powinny być zapewnione osobie chronionej pod warunkiem posiadania odpowiedniego stażu, opłacania składek przed zaistnieniem działalności chronionej, jak również ich wypłata może być podyktowana od wartości składek w ustalonej przeciętnej wysokości rocznie. Zgodnie z cz. VII konwencji państwa w których ona obowiązuje powinny zapłacic świadczenia rodzinne. Przedmiotem ochrony jest odpowiedzialność za utrzymanie dzieci. Świadczenia mogą mieć formę finansową – wypłaty periodyczne bądź też nie finansowe: wyżywienie, odzież, mieszkanie, odpoczynek wakacyjny. Dopuszczalne jest połącznie tych obu form. Przyznanie świadczeń osobie chronionej może by uzależnione od posiadania stażu zatrudnienia lub opłacenia składek oraz od zamieszkania na określonym terenie. Europejska Karta w Turynie 1961roku – jeden z najważniejszych aktów jest bazą do budowania krajowego porządku. Zgodnie z EKS każdy ma prawo do zarobienia na życie poprzez pracę swobodnie wybraną ( zasada wolności pracy). Jego realizacja następuje poprzez dążenie do osiągnięcia i utrzymania możliwie najwyższego i stabilnego poziomu zatrudnienia w celu osiągnięcia i utrzymanie najwyższego i stabilnego poziomu zatrudnienia. Celem tego prawa jest również skuteczna ochrona pracownika w zakresie wykonania pracy swobodnie wybranej. Występuje także prawo do zabezpieczenia społecznego przyznane wszystkim pracownikom i osobom będącym na ich utrzymaniu. Realizacja tego prawa następuje poprzez utworzenie i utrzymanie systemu zabezpieczenia społecznego na co najmniej takim poziomie jaki wynika z konwencji 102 MOP. Na stopniowym podwyższaniu tego systemu i na podejmowaniu działań, które mają na celu w zakresie prawa doświadczeń w tym zliczeniu okresów ubezpieczenia i zatrudnienia obywateli własnych i innych państw. Karta ustanawia także prawa każdego nie mającego wystarczających zarobków do pomocy społecznej i medycznej. Na pomoc tą składają się: zapewnienie każdej osobie, która nie ma dostatecznych zasobów i nie jest w stanie ich zdobyc z innych źródeł odpowiedniej pomocy a w przypadku choroby opieki koniecznej ze względu na jej stan. Zapewnienie aby osoby, które muszą liczyc na taką pomoc nie zostały ograniczone w swoich prawach politycznych lub gospodarczych. Zapewnienie aby każdy mógł otrzymywać od władzy publicznej lub prywatnej taką poradę lub pomoc jaka konieczna jest aby zapobiec lub usunąc stan potrzeby aby ulżyc sytuacji rodzinnej takiej osoby. Karta formułuje także prawo każdego do korzystania ze służb opieki społecznej w tym przypadku chodzi o popieranie i organizowanie służb zajmujących się pracą socjalną w tym takich które działają na rzecz dobrobytu i rozwoju jednostek lub grup społecznych i popieranie akcji dobroczynnych. Osoba niepełnosprawna ma prawo do szkolenia zawodowego, rehabilitacji, readaptacji społecznej i zawodowej bez względu na rodzaj i przyczynę inwalidztwa. Celem państw, w których obowiązuje karta jest wprowadzenie ułatwień szkoleniowych dla tych osób zwłaszcza przez utworzenie wyspecjalizowanych instytucji publicznych i prywatnych, powołanie wyspecjalizowanych służb pośrednictwa pracy, ułatwienie podejmowanie pracy chronionej oraz tworzenie środków mających na celu zachęcanie pracodawców do zatrudniania osób niepełnosprawnych. Rodzina ma prawo do odpowiedniej ochrony społecznej, prawnej i ekonomicznej dla zapewnienia jej pełnego rozwoju. Podobno ochrona obejmuje matki i dzieci niezależnie od stanu cywilnego i stosunków rodzinnych. Służą temu świadczenia społeczne i rodzinne, rozwiązania podatkowe, zachęcanie do budowy mieszkań dostosowanych dla potrzeb rodziny i świadczeń dla młodych małżeństw. Konstytucja RP w zakresie pomocy społecznej decydujące znaczenie mają artykuł 66-69, 71 i 75 konstytucji. Artykuł 66 rozdział poświęcony prawom ekonomicznym, społecznym i kulturalnym, prawo każdego pracownika do bezpieczeństwa i higieny pracy, odpowiednich warunków pracy i wypoczynku. Artykuł 67 obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w przypadku niezdolności do pracy z powodu choroby niekoniecznie zawodowej, inwalidztwa niezwiązanego z zatrudnieniem po osiągnięciu wieku emerytalnego. Ma charakter bezwarunkowy ponieważ prawo do zabezpieczenia jest niezależne od braku innych środków utrzymania. Obywatel pozostający bez pomocy nie z własnej woli i nie mający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego. To prawo ma charakter warunkowy. Artykuł 67 nie wylicza wyczerpująco wszystkich sytuacji życiowych objętych zakresem zabezpieczenia społecznego i stanowi pewną zasadę – dyrektywę dla ustawodawcy formułującego konkretne uprawnienia. Przepis ten nie posługuje się pojęciem pomocy społecznej ale odwołuje się do niej w sposób pośredni poprzez instytucje zabezpieczenia społecznego. Formułuje on w sposób ogólny ramy zabezpieczenia społecznego, wytycza kierunki polityki państwa, w tym zakresie adresowany jest głównie do organów prawodawczych. Z utworzonego orzecznictwa sądowego wynika, że nie może on stanowic podstawy dochodzenia roszczeń na drodze sądowej. To wzorzec konstytucyjny, który nie może być źródłem dochodzenia konkretnych praw. Pierwsze orzeczenie: wyrok sądu administracyjnego w Olsztynie 6 listopad 2007 – wyrok sądu apelacyjnego w Warszawie 9 luty 2005 – 2 wyroki sądu najwyższego. 14 luty 2002 i 13 kwietnia 2007. Artykuł 68 konstytucji – każdy ma prawo do ochrony zdrowia, obywatelom niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowej ze środków publicznych, władze publiczne zobowiązane są do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, niepełnosprawnym i w podeszłym wieku. Mają obowiązek zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym skutkom degradacji środowiska. Popierają też rozwój kultury fizycznej zwłaszcza przez dzieci i młodzieży. Także ten przepis konstytucji nie może być źródłem bezpośrednich roszczeń obywatela. Artykuł 69 – osoby niepełnosprawne mają prawo ze strony władz publicznych do pomocy w zabezpieczeniu egzystencji, przysposobienia do pracy oraz komunikacji społecznej. Artykuł 71 – państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny, rodziny znajdującej się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, w szczególności niepełne i wielodzietne mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych ( matka przed i po urodzeniu dziecka). Artykuł 75 – władze publiczne prowadzic powinny politykę sprzyjającą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych, przeciwdziałaniu bezdomności, wspierac rozwój budownictwa socjalnego oraz popierac działania obywateli do uzyskania własnego mieszkania. Polityka społeczna: Ustawy z 12 marca 2004 o pomocy społecznej 28 listopad 2003 o świadczeniach rodzinnych 29 sierpień 1997 o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnieniu osób niepełnosprawnych 20 kwietnia 2004 o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy Ubezpieczenia społeczne: 13 październik 1998 o systemie ubezpieczeń społecznych 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z funduszy ubezpieczeń społecznych 25 czerwiec 1999 o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razei choroby lub macierzyństwa 30 październik 2002 o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie utraty pracy lub choroby Geneza i metody realizacji zabezpieczeń społecznych Zabezpieczenia społeczne to całokształt działań, które zmierzają do bezpieczeństwa socjalnego czyli podstawowej ochrony obywateli. Ubezpieczenia społeczne wspierane przez ubezpieczenia majątkowe i osobowe, powstanie zabezpieczenia społecznego związane jest z problemem dotyczącym zdolności do pracy, którą można utracic na skutek choroby, inwalidztwa lub dożycia określonego wieku. W społeczeństwach starożytnych podejście do tego problemu można nazwac niehumanitarnym ponieważ np. w starożytnej Sparcie chorych i kalekich zrzucano ze skał. W dalekim Wschodzie było, że osoby same oddalały się w góry i tam dożywały starości. Podejście ulega zmianie w okresie chrześcijaństwa, które wychodzi z założenia, że opieka nad osobami należy do rodziny, ewentualnie sąsiedztwa lub instytucji religijnych. W średniowiecznej Anglii utworzono pierwsze organizacje zajmujące się najuboższymi i potrzebującymi, były to Gildie religijne, kupieckie, rzemieślnicze. Spełniały funkcje w okresie stabilizacji politycznej, straciły na znaczeniu podczas wojen i zamętów społecznych. Z czasem pojawiac zaczęło się żebractwo, które początkowo było akceptowane społecznie a z czasem gdy przybrało duże rozmiary, pojawiło się prawodawstwo zwalczające żebraków i włóczęgów. Walczono z żebractwem osób zdrowych i zdolnych do pracy. W 1533 roku pojawiła się w Anglii ustawa nakazująca zbieranie podatków w gminach na rzecz osób niepełnosprawnych. W 1601 roku pojawiła się ustawa o ubogich, która dokonała ich klasyfikacji i zasady postępowania. Najważniejsze były: 1. Społecznośc lokalna przejęła odpowiedzialnośc za ubogich, 2. Osoby niezdolne do pracy mogły żebrac ale tylko na terenie miejsca zamieszkania lub urodzenia 3. Gmina miała pomagac w znalezieniu pracy 4. Osoby zdolne do pracy powinny ją podjąc pod rygorem kar cielesnych lub więzienia 5. Sędziowie pokoju ustalac mieli składki na rzecz ubogich W okresie rewolucji przemysłowej rodzina przestaje pełnic funkcje opiekuńcze a głównym źródłem utrzymania jest praca. Państwo zaczyna ograniczac swoją pomoc tylko do tych sfer gdzie jest to niezbędne. Pojawiają się instytucjonalne formy pomocy, domy pomocy. Sposób uregulowania kwestii pomocy społecznej miał skłonic do podejmowania pracy i rezygnacji ze wsparcia społecznego. Wśród robotników tworzy się samopomoc w postaci kas oszczędności i kas wzajemnej pomocy, dały początek ubezpieczeniom gospodarczym. Na przełomie XVIII i XIXw. Powyższa tendencja uległa zmianie. Rozwój przemysłu pociągnął za sobą nadmierną eksploatację robotników, wypadki co hamowało rozwój gospodarczy. Na tym tle pojawiło się pierwsze ustawodawstwo socjalne zwane fabrycznym a jego źródła poszukiwac należy w reformach prowadzonych przez Bismarcka w latach 80tych XIX wieku. Z czasem ubezpieczenie społeczne przeniknęło do innych krajów, które obrały jedną z dwóch dróg idei ubezpieczenia społecznego, ubezpieczeniową (Niemcy, Austria i Polska), zaopatrzeniową opartą na idei dobroczynności ( Wlk Brytania i kraje skandynawskie). Metody realizacji idei zabezpieczenia społecznego: - metoda ubezpieczeniowa jest metodą dominującą: 1. realizacja zabezpieczenia następuje przez utworzenia wspólnot osób, które narażone są na podobne zdarzenia losowe 2. fundusz na świadczenia powstaje ze składek ubezpieczeniowych 3 świadczenia są zróżnicowane, ich wysokośc i rodzaj ustala ustawa i są wypłacane niezależnie od posiadanych środków własnych 4. prawdo do świadczeń powstaje z mocy prawa w razie zajścia zdarzenia objętego ochroną i w razie odmowy jego wypłaty może być dochodzone na drodze sądowej 5. przystąpienie do ubezpieczenia ma charakter przymusowy aby zapobiec niedbalstwu i braku przezorności 6. ubezpieczenie realizowane jest przez specjalnie utworzone instytucja publiczne lub pod nadzorem państwa działającego niezarobkowo. - metoda zaopatrzeniowa nawiązująca do opieki społecznej jak i do elementów metody ubezpieczeniowej: 1. system obejmuje na ogół całą ludnośc lub pewne grupy niezależnie od ich aktywności zawodowej 2. świadczenia są w zasadzie jednolite i ustalane wg. Potrzeb lub zasług, pochodzą ze środków publicznych 3. prawo do zaopatrzenia jest prawem podmiotowym 4. rodzaje świadczeń określa ustawa 5. system jest administrowany przez władzę publiczną - metoda opiekuńcza nawiązuje do idei filantropii i działalności charytatywnej. Przejawia się w formie pomocy społecznej, służbie zdrowia i świadczeniach socjalnych 1. obejmuje na ogół całą ludnośc kraju – tych którzy znajdują się w potrzebie, uwzględnia zasady domicylu (zamieszkania) 2. potrzeba jest zdefiniowania ustawowo najczęściej poprzez podanie wyskości dochodu 3. świadczenia są w zasadzie jednolite i mają zapewnic jedynie minimum egzystencji. Najczęściej pochodzą ze środków publicznych 4. prawo do świadczeń uzależnione jest od dokonania oceny przez organ udzielający pomocy czy taka potrzeba zachodzi. 5. system pomocy jest administrowany przez władze publiczne, najczęściej lokalne |